اصحاب سبت سوره  اعراف تفسیر المیزان

در تفسیر قمی از پدرش از حسن بن محبوب از ابن ابی عمیر از ابی عبیده از ابی جعفر (علیه السلام) روایت کرده که گفت: در کتاب علی بن ابیطالب (علیه السلام) چنین یافتیم که: قومی از اهل ایله از دودمان ثمود در روزهای شنبه ماهیهایی به امر خدای تعالی به سمتشان میآمدند تا بدین وسیله اطاعتشان آزمایش شود، ماهیها تا لب آب آمده و بلکه از دریا راه نهر را گرفته و تا درب منزلهاشان نزدیک میشدند، و ایشان با اینکه ممنوع بودند، ماهیان را گرفته و میخوردند، و علمای ایشان از صید آنها بازشان نمیداشتند، شیطان هم برایشان کلاه شرعی درست کرد و به عده ای از ایشان الهام کرد که شما از خوردن آن ممنوع شده اید نه از صیدش، به همین جهت روز شنبه صید میکردند و روزهای دیگر آن صید را میخوردند.

طایفه دیگری از ایشان که اصحاب یمین بودند به اعتراض برخاسته و گفتند: ما شما را از عقوبت خداوند تحذیر میکنیم، زنهار که مخالفت امر او مکنید، طایفه سوم از ایشان که اصحاب شمال بودند سکوت کرده و از اندرز ایشان لب فرو بستند و تازه طایفه دوم را ملامت کردند که شما چرا گنهکاران را موعظه میکنید، با اینکه میدانید ایشان مردمی هستند که خداوند به عذاب شدیدی عذاب و یا هلکشان خواهد کرد.

آن طایفه در جواب گفتند: برای اینکه در نزد پروردگارتان معذور باشیم و برای اینکه شاید گنهکاری از گناه دست بر دارد، خدای تعالی میفرماید: فلما نسوا ما ذکروا به یعنی بعد از آنکه آن مواعظ را ندیده گرفته و همچنان به گناه خود ادامه دادند طایفه دوم به ایشان گفتند: از این به بعد با شما زندگی نخواهیم کرد، حتی یک شب هم در شهر نمیمانیم، این شهری است که خدا در آن نافرمانی میشود، و خوف این هست که بلایی بر شما نازل شود و ما را هم بگیرد.

علی (علیه السلام) سپس اضافه کردند که این طایفه همانطور که گفته بودند از ترس بلا از شهر بیرون رفته در نزدیکی شهر فرود آمدند، و شب را زیر آسمان بسر برده صبح رفتند تا سری به اهل معصیت بزنند، دیدند دروازه شهر بسته شده و هر چه در زدند صدای احدی را نشنیدند، ناگزیر نردبانی گذاشته و از دیوار بالا رفتند، و مردی از نفرات خود را به بالای نقطه ای که مشرف به اهل شهر بود فرستادند تا خبری بیاورد، آن مرد وقتی نگاه کرد گروهی میمون دم دار را دید که صدا به صدای هم داده بودند، وقتی برگشت و آنچه دیده بود باز گفت همگی دروازهها را شکسته و وارد شهر شدند، میمونها همشهریها و بستگان خود را شناختند و لیکن انسانها افراد میمونها را از یکدیگر تشخیص نداده و بستگان خود را نشناختند، وقتی چنین دیدند گفتند: شما را نهی کردیم و از عاقبت شوم گناه زنهار دادیم.

سپس علی (علیه السلام) اضافه کردند: به آن خدایی که دانه های گیاه را در زیر خاک میشکافد و خلیق را میآفریند من قوم و خویش همان میمونها را که در این امتند میشناسم، مردمی هستند که از کار زشت نهی ننموده، و در برابر آن اعمال غیرت نمیکنند، بلکه معروفی را هم که بدان مامور شده اند ترک میکنند، و در نتیجه دچار تفرقه شدند، خدای تعالی هم در حق ایشان فرموده: فبعدا للقوم الظالمین پس از رحمت خدا دور باشند مردم ستمکار همچنانکه در حق بنی اسرایل فرموده: و انجینا الذین ینهون عن السو، و اخذنا الذین ظلموا بعذاب بیس بما کانوا یفسقون.