دو بال مدیریت جهادی

بازگشت به مدیریت جهادی چندی‌است که به عنوان راهکاری برای بهینه‌سازی اداره کشور و عبور از مشکلات مطرح شده است. مقام معظم رهبری هم اخیرا در پیام نوروزی خود مسئولان را به «مدیریت جهادی» در کشور توصیه کردند. اما مدیریت جهادی چیست و چه تفاوتی با سایر مدل‌های مدیریتی دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید قدری به عقب برگردیم و سیستم اداره کشور را در شرایط سخت اوایل انقلاب و نیز دوران دفاع‌مقدس مورد واکاوی قرار دهیم.

دورانی که نمونه اصیل عملیاتی شدن مدیریت جهادی در کشور بود و انقلاب و نظام با به کارگیری این مدل مدیریتی توانست از گردنه‌های سخت به سلامت عبور کند و پایه‌های خود را تثبیت کند. به‌طور کل مدیریت جهادی حاوی دو خصیصه دینی و انقلابی در کنار استفاده از روش‌های عقلانی برای پیشبرد امور است.

این نوع مدیریت قطعا بدون برنامه‌ریزی و تدوین طرح‌های علمی ـ عملیاتی امکان‌پذیر نیست ضمن اینکه نمی‌توان چنین مدلی از مدیریت را از ارزش‌های دینی و انقلابی خالی کرد. اگر خصیصه ارزشی و انقلابی و دینی را از مدیریت جهادی بگیریم به مدیریت بی‌محتوای مدل‌های غربی تبدیل می‌شود و اگر ویژگی عقلانی و منطقی بودن را از آن بگیریم به مدیریتی احساسی و فاقد معیارهای لازم برای رسیدن به هدف تبدیل می‌شود.

 برای روشن‌تر شدن چند و چون «مدیریت جهادی» لازم است به شرایط فعلی مدیریت کشور اشاره‌ای داشته باشیم. اکنون شاهد هستیم که بسیاری از حوزه‌های استراتژیک کشور از اقتصاد گرفته تا سیاست بدون برنامه‌ریزی و طرح‌های علمی- عملیاتی به پیش می‌رود. این نوع مدیریت همانطور که می‌بینیم دستاورد مناسبی که در حد لیاقت مردم، نظام و کشور باشد در بر نداشته‌است. از همین‌رو ایجاد و خلق «مدیریت جهادی» در چنین برهه‌ای اهمیت بسیار بیشتری پیدا می‌کند. این اهمیت زمانی نمود بیشتری پیدا می‌کند که گوشه چشمی به مدیریت اجرایی کشور که دچار رخوت شده داشته‌ باشیم.

 چیزی که قابل کتمان نیست، این است که مدیریت و برنامه‌ریزی فعلی کشور دیگر عملی نبوده و نیازمند تغییر است. همانطور که مقام معظم رهبری هم توصیه کرده‌اند ما در سالی که مزین به حماسه اقتصادی و سیاسی شده نیازمند مدیریت متفاوتی هستیم. حال سوال اینجاست که ما برای رسیدن به «مدیریت جهادی» باید چه راهکار و مسیری را در پیش بگیریم. گاهی دیده‌ایم که برخی برای تحول در مدیریت کشور از هر نظر، به سمت مفاهیم غربی که سازگار مناسبی هم با فرهنگ دینی- ارزشی ما ندارند روی آورده‌اند. چنین تفاوت‌هایی در مدیریت قطعا پس از چندی تاثیرات منفی از خود به‌جای گذاشته‌اند. پس ما در ایجاد «مدیریت جهادی» باید بیش از پیش به داشته‌ها و اولویت‌های خود توجه کنیم و از توانایی‌های فرهنگی، دینی، ارزشی خود استفاده کنیم. ما باید در مدیریت جهادی از داده‌هایی که با عرف و فرهنگ ما هماهنگ است استفاده کنیم. برای مثال در حوزه اقتصاد ما باید به سمت مدیریت کلان و خردی حرکت کنیم که بیشتر بر پایه اندوخته‌های علمی و دینی خودمان بنا شده باشد، نه اینکه مفاهیمی غربی را در نظر بگیریم که پس از چندی اقتصاد ما را از شکل و فرمی که باید داشته باشیم خارج کند. مسلما ایرانیان در سال‌های پس از انقلاب و در دوران جنگ تحمیلی به‌خوبی با مدیریت جهادی و فرهنگ جهاد آشنا شده‌اند و در این راه درس‌های بسیاری آموخته‌اند. این درس‌ها در این برهه زمانی که نیاز شدیدی به «جهاد و مدیریت جهادی» احساس می‌شود برای ما کارایی بیشتری پیدا خواهند کرد.

پتانسیل‌های ما در طول سال‌های گذشته برای نمود پیدا کردن فرهنگ جهادی مغفول مانده‌است و اولین قدم در ایجاد مدیریت جهادی تلاش برای استفاده و توجه به این پتانسیل‌هاست. ما باید باور کنیم که پتانسیل و توانایی علمی، فرهنگی، ارزشی و دینی ایجاد تحول و جهاد در مدیریت کشور را داریم و باید نشان دهیم فرهنگ دینی ما در مدیریت کشور توانمند و تاثیرگذار است. از همین‌رو این روزها نیاز است که ما به فرهنگ جهادی خود رجوع کرده و چرخ‌ اقتصاد، سیاست و فرهنگ کشور را بار دیگر بهتر از پیش به حرکت در آوریم.