مقدمه :

چه بسیارند دانش آموزانی که از نظر ظاهری کاملاً طبیعی بوده و در بسیاری از موقعیتهای عملی و اجتماعی و جسمی و حرکتی عملکردرضایت بخشی دارند .اما درمهارتهای تحصیلی مانندخواندن ،ریاضیات ودیکته همانندهمسالان عادی خویش موفق نیستند.  

بر طبق آخرین تعاریف این گروه از دانش آموزان را که دارایبهره هوشی بین 70 تا 85 می باشند مرزی می نامند . آنها قادر به انجام کلیه امورخود بوده ، خودکفا می باشند و می توانند شغل متناسب با بهره هوشی خود را یافته و زندگی نسبتاً عادی را طی نمایند . این افراد 6/13 درصد از کل جمعیت جامعه را تشکیل می دهند.

 1 - جایگاه آموزشی دانش آموزان مرزی :

بنا به نظر اکثر متخصصان و با توجه به اصول عادی سازی و همچنین تفاوت اندک رشد ذهنی این دانش آموزان با دانش آموزان عادی ، آنها  می توانند در مدارس عادی و در کنار دانش آموزان عادی آموزش ببینند .

 2 - هدف از تشخیص و نامگذاری این گروه ازدانش آموزان :

هدف حمایت و توجه بیشتر نسبت به آنان است . اما متاسفانه در بسیاری موارد نامگذاری این گروه باعث پیش داوریهای منفی از سوی برخی از معلمین شده و به مرور به علت کم توجهی، دانش آموز از جریان آموزشی کنار گذاشته می شود به گونه ای که بسیاری از این دانش آموزان در سالهای اول ابتدایی مردود می شوند به گفته سرکار خانم زهرا کافی زاده (تنها موسس مدرسه مرزی در کشور) این دانش آموزان بهره هوشی بالاتر از کودکان عقب مانده و کمتر از کودکان عادی دارند و برای یادگیری نیاز به تکرار و تمرین بیشتری دارند وچون معلم نمی تواند وقت بیشتری برای آنها صرف کند دچار افت تحصیلی می شوند و مورد سرزنش و تحقیر قرار گرفته و گاهی کتک می خورند. در نهایت هم از مدرسه اخراج می گردند و این مایه تاسف است .

 3 - برخی از ویژگیهای دانش آموزان مرزی :

الف)در یادگیری مفاهیمی که ارتباط مستقیمی با فعالیتهای روزمره آنها نداشته باشد با مشکلاتی مواجه اند .

ب )در تعمیم و انتقال مهارتها و راهبردها دچار مشکل هستند .

ج )در تفکر انتزاعی دچار مشکلات اساسی هستند .

د )فراخنای توجه و تمرکز کوتاه دارند .

ه )نسبت به همسالان خود کند تر می آموزند و زودتر فراموش می نمایند (افروز - 1371)

و )در خواندن و تشخیص حروف دچار مشکل می باشند .

ز )در تشخیص روابط پیچیده ضعیف هستند .

ح )دامنه معلومات عمومی آنها نسبت به همسالان خود محدودتر است .

ط )خزانه لغات محدودتری نسبت به همسالان خود دارند و از دستور زبان ساده تری استفاده می کنند .

 4 -برنامه ریزی آموزشی برای دانش آموزان مرزی :

به طور کلی برای آموزش این کودکان در درجه اول باید به طور کامل و همه جانبه آنها را شناخت و سه اصل مهم  را مد نظر قرارداد:

1- درگیری والدین در آموزش .

2- آموزش فردی    

3- ارزشیابی مستمر از عملکرد فردی دانش آموز . 

نکات قابل توجه در امر آموزش دانش آموزان مرزی                                  

   1 - نشاندن دانش آموز مرزی در ردیف های جلوی کلاس به منظور توجه بیشتر معلم به او .

2- آموزش دانش آموزان مرزی با استفاده از تقویت حواس به عنوان یکی از ارکان مهم آموزشی .

3- آگاهی معلم از روشهای خاص آموزشی مانندروش تجزیه کردن مطالب درسی مطابق با توانایی یادگیری دانش آموزان  و آموزش آن در فواصل زمانی متفاوت.

4-  اهمیت برقراری ارتباط عاطفی آموزگار با دانش آموز مرزی به منظور یادگیری مفید و موثر .

5- موفقیت دانش آموزان مرزی از طریق تکرار و تمرین بیشتر مطالب البته با حمایت والدین و معلم کلاس .

6- در زمینه آموزش به دانش آموزان مرزی ، محتوای آموزشی می بایست در حد متوسط باشد یعنی نه بسیار ساده ونه بسیار ثقیل.  

7- تشویق دانش آموزان مرزی و تبدیل نمرات عددی  به صورتی که برایشان تشویق کننده باشد .

8- فقدان انگیزه یادگیری در اکثر دانش آموزان مرزی و ایجاد انگیزه در آنها توسط معلم به عنوان مثال ایجاد تنوع در کلاس .

9- ارزیابی میزان پیشرفت دانش آموزان مرزی به صورت رسمی یا غیر رسمی توسط معلم .

10- استفاده از مشاورین آموزش و پرورش و ارجاع این دانش آموزان به این افراد.

11- توصیه تشکیل جلسات آموزشی برای خانواده های دانش آموزان مرزی قبل از شروع درس جدید .

12- روشن سازی مطالب توسط معلم برای دانش آموزان که این امر موجب افزایش تمرکز آنها و ایجاد نظم در کلاس خواهد شد .

13- توجیه خانواده ها در مورد اینکه تفاوت فرزندانشان با کودکان عادی از نظر سرعت یادگیری است  نه چیز دیگر .

14- تاکید بر داشتن طرح درس خاص بر اساس توانایی یادگیری دانش آموزان مرزی توسط معلم به عنوان مثال اگر درسی در 5 مرحله به دانش آموز عادی داده می شود این درس باید در 10 مرحله برای دانش آموزان مرزی تدریس شود .  

نتیجه گیری :

با توجه به مطالب گفته شده به دانش آموزانی که هوش بینابین و یا حد وسط دارند دانش آموز مرزی گفته می شود ویژگی بارز آنها آنست که دیر می آموزند و زود فراموش می نمایند و در زمینه آموزش آنها فراهم کردن فعالیت های عینی و معنادار و ایجاد زمینه جهت مشارکت گروهی حذف عواملی که منجر به حواس پرتی دانش آموز می گردد مثمرثمر می باشد . لذا تاکید بر تکرار و استمرار آموزشی و نیز استفاده از تکنیکهای متنوع آموزشی ضرورتی بر همین اساس است و حصول موفقیت فقط در سایه صبر و شکیبانی و استمرار در برنامه آموزشی و پایداری در آن است و به طور کلی افکار باید متحول ، معطوف و جاری شوند تا زیبایی بیافرینند .

منابع و ماخذ :

1- افروز ، غلامعلی(مقدمه ای بر روانشناسی وآموزش و پرورش کودکان استثنایی) – ناشر : موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، 1371

2- هالاهان ، جیمز ام ، کافمن ، دانیل پی ، کودکان استثنایی (مقدمه ای بر آموزشهای ویژه) . مترجم : مجتبی جوادیا ن

ناشر : موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی . 1372 .