یادو خاطره ی دلاورمردان عملیات کربلای 3
از پایگاه مقاومت بسیج شهدای بتلیجه شهیدان :
براتعلی خلجی -احمدرضا خلجی-علی گودرزی را گرامی می داریم .
به نام خدا
خوش آن گروه که مست بیان یکدیگرند زجوش فکر می ارغوان یکدیگرند
بتلیجه( یک)
با سلام و عرض ارادت خدمت ،خوانندگان و هم ولایتیهای گرامیم ،بر مردم سخت کوش ،قانع و دل آرام روستای بتلیجه و سلام بر شیفتگان وطن و ولایت.
دیروز فرزندان تو در اعماق زمین و در آفتاب سوزان و طاقت فرسای تابستان و در سرمای شدید زمستان تلاش می کردند،امروز حاصل آن رنجها وجود انسانهایی استوار و کارآمد با تحصیلات عالیه در جای جای این جهان کروی و در دورترین نقاط غرب اروپا تا آسیانه میانه و در این کشور آریایی و کشور زادگاه سلمان محمدی با یاد و خاطرات تو زندگی می کنند.
روزی تو را بتلیجه نامیدند و اقوامی از روستاههای و شهرهای مختلف به این مکان آمدند و تو آغوش گرم آشیانه ی آنها شدی .فرزندانی را در آغوش خود پروراندی که این جا مهد قرآن ،مهد الگوها شد و با رشد سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و با رشادت روحانیت وقت در مبارزه با خوانین ،آوازه ی شهرتت را افزودی و تو را به خاطر این رشد ها پاریس فریدن نامیدند.
در هشت سال دفاع مقدس با فداکاری فرزندانت و صبوری زنانت و رشادت و ایستادگی اسیرانت نام تو را زادگاه ایثارگران و سرداران شلمچه و حلبچه نامیدند.
اما بدان هر چه فرزندانت از تو دور و دورتر شوند بیشتر به یاد تو هستند بعضی از پزشکان در خارج کشور نام تو را از دنباله ی نام خانوادگی خود محو نکردند تا به وجود تو و کشور تو در همه حال افتخار نمایند و به ایرانی و روستایی بودن خود افتخار نمایند .
بتلیجه
موقعیت و وسعت
روستای بتلیجه در دهستان کرچمبو شمالی بخش بوئین میاندشت و در شهرستان فریدن استان اصفهان واقع است بین کوههای زاگرس(رشته کوههای خوانسار) در شمال، روستای هندوکش در غرب و رودخانه قمرود در جنوب و از طرف شرق به روستای دره سوخته منتهی می شود.فرم استقرار روستا به صورت متمرکز می باشد و دارای شکل هندسی دایره است و تا مرکز بخش بیش از 30 کیلومتر فاصله دارد.
ویژگیهای طبیعی:
بیشتر خاک این روستا را زمینهای وسیع و کم ارتفاع تشکیل می دهد و مهمترین ارتفاعات آن کوههای دو تو(Dotu) با جهت شرق به غرب مرز طبیعی بین این روستا و روستاههای ویست،کرت،ارجین(از روستاههای شهرستان خوانسار) که در شمال روستا واقع است و بیشتر تپه ها با ارتفاع کم محل مناسبی برای چرای دامها به شمار میروند.از نظر آب و هوایی در منطقه کوهستانی واقع شده است در زمان بارش زیاد برف و باران رود های فصلی به وجود می آید که در توسعه کشاورزی نقش بسزایی دارند.و مهمترین رودی که مورد استفاده ی احشام این روستا قرار می گیرد. سرچشمه های رودخانه قمرود است که به سد گلپایگان و در نهایت به سد 15 خرداد منتهی می شود. البته به علت موقعیت جغرافیایی روستا هیچگونه استفاده از این رودخانه در امور زراعی روستا نمی شود و سایر روستاهها از این نعمت خدا دادی برخوردار هستند.
بارش و برف در این منطقه متناوب بوده و هست به ویژه در سال جاری بیش از 90 درصد قنوات و چشمه ها در اوایل اریبهشت ماه خشک شدند و فضای بسیار بدی بر طبیعت روستا حاکم شد و حتی مردم برای تهیه آب شرب و استحمام دست نیاز به سوی مسئولین دراز کردند و هر چهار روز دو ساعت مردم فرصت دارند آب ذخیره نمایند و سایر نیاز های خود را تامین نمایند هر چند مسئولین به سرعت به کمک این مردم شتافتند و تلاش شبانه روزی خود را وقف این مردم نمودند ولی به لحاظ نبود امکانات نتوانستند مردم را از این سختی طاقت فرسا نجات دهند .فقر کاملا بر روستا حاکم شده و توان مهاجرت ندارند و بنیه مالی آنها نیز به حدی نیست که بتوانند از مرکز بخش جهت سیراب نمودن احشام و باغهای خود مبلغی را به حساب شهرداری بریزند تا این نیاز مرتغع گردد.
این خشکسالی های متناوب منجر به مهاجرت بیش از 2000 نفر به شهرها شده است.
زمین کشاورزی آن برای دیمکاری خیلی مناسب و مقرون به صرفه است و رویش علفهای خشن به حد چشمگیر به چشم می خورد و درختان میوه بر اثر خشکسالی از بین رفتند و تنها درختان مو و تعدادی درخت بادام توان مبارزه با خشکسالی را داشتند.
از عوارض طبیعی آن رود خانه های فصلی و غار های کوچک در کوه می باشد.
Dotu-دو تو –ارتفاع حدود 2950 متر این کوه از شمال باختری به کوه زرد و از جنوب خاوری به کوه برجی متصل است و جزو رشته کوههای خوانسار به شمار میرود (ص 259 کتاب گیتا شناسی عباس جعفری)
ویژگیهای انسانی:
مسلمان- و مذهب آنها شیعه اثنی عشری می باشد- زبان ترکی- و از تیره های ترک،لر،خلج هندی،عرب-
روستا ههای مخروبه، متروکه در حوالی روستا:
می توان به روستا های چوقون،بابا دیرگ،گله دار،قمشلو،همتلو،برمکیان،شیر وطن اشاره نمود.
شهرستان فریدن ناحیه ای کوهستانی است. کوهستانی بودن ناحیه و بلندی زیاد از سطح دریا، موجب ریزش بارندگی، به ویژه برف گشته که در سرسبزی و رویش گیاهان گوناگون موثر بوده مراتع سرسبز و خرمی را به وجود آورده است. پوشش گیاهی شهرستان را گون، گز، کرفس کوهی و درختان پراکنده بلوط تشکیل می دهند.
آب و هوای شهرستان فریدن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان بسیار سرد است. بیش ترین درجه حرارت در طی سال تنها در 4 ماه بین 39-31 درجه سانتی گراد است و از سویی 6 ماه از سال، در شهرستان فریدن پدید یخ بندان وجود دارد. کم ترین درجه حرارت در سردترین روزهای سال 8/29- درجه سانتی گراد گزارش شده و روزهای یخ بندان در سال، حدود 128 روز بوده است. ( برای اطلاعات بیش تر نگاه کنید به اطلاعات جغرافیایی فریدن )
به نظر پرفسور گرهارد دورفر (Gerhard Doerfer) مهمترین ویژگی زبان ترکی خلجی درآن است که بسیاری از ویژگیهای ترکی باستان را در آواها حفظ کردهاست؛ به عنوان مثال حرف «ه» که از دوران پروتو تؤرک باقی مانده و قبلاً هم «پ» بودهاست. بنابراین ترکی خلج از ترکی قدیم یعنی زبان گؤک تؤرکها (=اشاره به امپراطوری گؤک تؤرک در زمان باستان بمعنی آسمان ترکها) که درکتیبه? اورخان باقی ماندهاست، قدیمیتر است. همچنین پرفسور دورفر با مشاهده? پارهای ویژگیهای مشترک ترکی خلجی و ترکی قدیم آرغو به این نتیجه رسیدهاست که خلجهای مرکز ایران فرزندان همان آرغوها هستند.[?]
ویژگیهای این زبان بدین صورت است:
?.صدای(د)به مشابه ترکی باستانی در ترکی خلجی نیز باقی مانده و به (ی) تبدیل نشده؛ مانند:هاداق (آیاق=پا)/ هادوری (آیری=جدا)/ اودانماق (اویانماق= بیدار شدن). این عدم تغییر در صدا در زبانهای ترکی موجود فقط در ترکی تووا در جنوب سیبری باقی ماندهاست.
?.حرف (ی) در اکثر کلمات باقی مانده و از بین نرفتهاست؛ مانند: ییل(ایل=سال)، یپلیک (ایپلیک = طناب).
?.حروف (ق) و (گ) مانند گذشته باقی ماندهاند و از بین نرفتهاند؛ مانند: سیچقان (سیچان = موش)، تاووشقان /تؤوشقان (دؤوشان = خرگوش)، یونگ (یون = پشم)، قیسقه (قیسسا = کوتاه)، کورگئگ (کوره ک = پارو).
?.در انتهای بسیاری از کلمات هنوز کسره و فتحه استفاده میشود و به (ایی) تغییر نکردهاست؛ مانند: تیشه (دیشی = مونث)، تره (دری = پوست) آلتا (آلتی = شش).
?.در ترکی خلجی به جای کلمه (دییل یا دییر) به معنای (نیست) مانند ترکی قدیم از کلمه (داغ یا دَق) استفاده میشود.
?.صامتها (کوتاه، بلند، دیفتونگ) هنوز به شکل ترکی باستانی باقی مانده، در حالی که در اکثر زبانهای ترکی این صامتها کوتا یا نسبت به قبل کوتاهتر شدهاند؛ مانند:اوون (اون = دَه)، هئو (ائو= خانه) کؤز (گؤز = چشم)، قول (قُل = بازو)، یورقان (یُرقان = لحاف).
?. «ه» اول کلمات از دوران ترکی مادر (قبل از ترکی قدیم قرون ?-?م) باقی مانده، در حالی که در سایر زبانهای ترکی بسیار نادر است؛ مثلاً هاز(آز = کم)، هاقاچ (آقاج = درخت)، هوزوم (اؤزؤم = انگور)، هئو (اِئو = خانه)، هوچاق (اوجاق)، هتک (اتک = دامن).
?.حرف(ک)نیز در اول بسیاری از کلمات باقی مانده و به (گ)تبدیل نگردیدهاست؛ مانند:کؤن / کین (گؤن=آفتاب، روز)، کئچه (گئجه = شب)، کؤرمک (گؤرمک = دیدن)، کؤز/کئز (گؤز=چشم).
?.دیگر ویژگی زبان خلجی وجود حرف (ت) در اول کلمات به جای حرف (د) است؛ مانند:تیل (دیل = زبان)، تیش (دیش = دندان) تؤش (دوش = سینه)، تیرناق (دیرناق = ناخن)، تیز (دیز= زانو)، تؤرت (دؤرت=چهار).
??.در وسط کلمات حرف (غ) به صورت (ق) تلفظ میشود؛ مانند:بوقاز (بوغاز= گلو).
??.کلماتی که در ترکی آذربایجانی به (خ) ختم میشوند، در خلجی به (ق) ختم میشوند؛ مانند: توق (توخ = سیر)، قولاق (قولاخ = گوش)، بارماق (بارماخ = انگشت)، تورپاق (تورباخ = خاک)، اوزاق (اوزاخ = دور).
??.در ترکی خلجی پسوند مفعولٌ عنه (از) مانند ترکی قدیم (دا) یا (ده) است، در حالیکه در ترکی امروزی، (دان) و (دن) است؛ مثال: بیز او بؤز سودا ایچتیک. (ما از آن آب خنک نوشیدیم). نئرده کئلی یورین؟ (از کجامی آیی؟).
??.حرف (نی) ترکی قدیم که در ترکی اوغوز و بسیاری لهجههای دیگر به (ی) تبدیل شده، در ترکی خلج مانند ترکی قدیم آرگو به (ن) تبدیل شدهاست. مانند: کون / قون = گوسفند که در ترکی قدیم، کونی / قونی و در ترکی امروزی کویون و در لهجه آذربایجانی قویون گفته میشود.[?]
زبان خَلَجی یکی از زبانهای آلتایی از شاخه ترکی است.
خلجی ادامه گویش ترکی باستان آرغو است.[?]
خلجها از آسیای میانه به سوی غرب آمدند و یکی از نخستین قبایل ترک بودند که از آمودریا گذشتند و روانه مناطق غربی شدند. بیشتر در غزنین افغانستان و استان مرکزی ایران سکنی گزیدند.[?]
نشانههای تاریخی نشان میدهد که خلجها به احتمال زیاد در اصل مردمی آریایینژاد و گروهی از سکاها بودهاند که در آسیای میانه ترکزبان شدهاند.[?] مردم خلج از نظر فرهنگی ایرانی محسوب می شوند.امروزه زبان خلجی در معرض انقراض قرار دارد و جای خود را بین نسل جدید خلجیها به فارسی داده است. نسل جدید تنها در حد درک مطلب با این زبان آشنائی دارند و دیگر در میان خود از این زبان استفاده نمیکنند.[?]
بر اساس آمار سایت اتنولوگ تعداد گویش وران زبان خلجی در ایران ?????? نفر میباشد
| ||
دره سوخته . [ دَرْ رَ ت َ / ت ِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان کوچمبو بخش داران شهرستان فریدن . واقع در 42هزارگزی شمال باختری داران و 9هزارگزی شمال راه شوسه ? ازنا به اصفهان . با 267 تن سکنه . آب آن از قنات و چشمه و راه آن فرعی است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10). |