دستور زبان اصفهانی
1- مضاف و موصوف همیشه "ی" می گردد. مثال:
درِ باغ ---> دری باغ گل قشنگ ---> گلی قشنگ آدم خوب ---> آدمی خُب
2- "د" ما قبل ساکن تبدیل به "ت" می شود. مثال: پراید ---> پرایت آرد ---> آرت
3- " و "ساکن آخر کلمه به "ب" قلب می شود. مثال:گاو ---> گاب
4- اصولآ در هر کجا که کسره قشنگ باشد فتحه بکار می رود و در هر کجا که فتحه کلمه را زیبا می کند کسره بکار می رود. مثال: مثال برای فتحه:اَز ---> اِز َس ---> قفِس اَزَش ---> اِزِش بِزَن ---> بِزِن
مثال برای کسره: اِمروز ---> اَمروز حِیفِ ---> حَیفِس
5- صداء " ا " جایگاهی نداشته وبه " او" تبدیل می شود. مثال: شما ---> شوما
کجا ---> کوجا خوبه ---> خوبِس چادر ---> چادور ---> چادِر
6- حرف "و" در قالب حرف ربطی به "آ" تبدیل می شود. مثال:من و تو و حسن ---> منا تو آ حسن
اصولآ خود "آ" به عنوان یک حرف ربط به کار می رود. مثال:
من هسَم , آ بابامم هسَن. در ضمن حرف " آ " به معنی " به علاوه ( + ) " هم به کار می رود.
7- حرف " ه " در لهجه اصفهانی به نوعی نابود شده است. مثال:
بچه ها ---> بِچا گربه ها ---> گُربا می جهد ---> می جِد
" ه" در آخر کلمات فعل به " د " ساکن بدل می شود.
بِره ---> بِردِ بشه ---> بِشِد
" ه " به " ی " تبدیل می شود. مثال: بهتر ---> بیتَرِس گربه ---> گربیِه
8- " ه " به " و " بدل می شود. مثال:می آئیم ---> ما وَم می یَیم
" ه " به " ش " تبدیل می شود. مثال: بهش می گم ---> بِشِش می گم
نکته : به غیر از اول شخص مفرد ؛ حروف " خوا " به " خ " تبدیل می شود. مثال: می خوای ---> می خَی
9- در برخی از افعال حرف"ی" به "اوی" تبدیل می شود. مثال:می گی ---> می گوی
10- حرف اول کلمه"ب" یا "ن" باشد و حرف سوم "ی" باشد یک "ی" بعد از "ب" یا "ن" اضافه می شود. مثال:
بگیر ---> بیگیر بشین ---> بیشین بریز ---> بیریز ببین ---> بیبین
11- حرف "س" در آخر لغات .مثال:چه خبر ؟؟ ---> چه خبِرِس ؟ بسه ---> بسِس
12- نکته جالب دیگر در مورد کلمه "پس" است که اغلب "س" آن حذف می شود. مثال:
کجایین پس ؟ ---> کو جاین پَ ؟ پس تو کجایی ؟ ---> پَ تو کوجای ؟
" و " ما قبل " ی " به " ف " تبدیل می شود. مثال:دیوار ---> دیفال
13- "ی" در آخر کلمات حذف می شود. مثال: چیز های زیادی هست ---> چیزا زیادی هست
بچه های اون محله ---> بِچا اون محله
آدمای این دوره زمونه ---> آدِما این دوره زِمونه
14- د+فعل+د .مثال:دِ بیا دِ دِ برو دِ دِ جَل باش